Formaldehyd – Rozpuszczalniki – Polichlorek winylu (PVC) – Alergeny

Formaldehyd.
Formaldehyd jest stosowany w lepiszczach wchodzących w skład klejów i w środkach konserwujących do lakierów i farb. Tworzywa drzewne, na przykład płyty wiórowe, do produkcji których używa się dużej ilości kleju, mogą przez długi czas wydzielać toksyczne substancje w postaci gazów, stanowiąc przyczynę takich problemów zdrowotnych, jak bezsenność lub nawet astma.

Z powodów oszczędnościowych tanie meble, w tym również budowane samodzielnie, często wykonuje się z płyt wiórowych. Materiał ten, zakwalifikowany do kategorii E1, odznacza się zawartością toksyn nie przekraczającą dopuszczalnych norm wynoszących 0,1 ppm (parts per million), jednak stwierdzono, że odczuwalne podrażnienia występują już przy wartościach o połowę niższych. Alternatywnym rozwiązaniem jest używanie drewna litego i płyt wiórowych V100, do produkcji których używa się znacznie mniej formaldehydu. Pozytywny wpływ ma także pokrycie krawędzi płyt lakierem. W krajach Unii Europejskiej produkty zawierające ograniczone ilości formaldehydu są specjalnie oznaczane, np. meble drewniane oznacza się RAL–UZ 38, lakiery RAL-UZ 12a, a tworzywa drzewne RAL-UZ 76.

Rozpuszczalniki

Ich zadaniem jest utrzymanie farb, lakierów i klejów w stanie płynnym, aż do momentu ich zgodnego z przeznaczeniem użycia. Suszenie powłok i spoin polega na odparowywaniu rozpuszczalników. Alkohole i aldehydy używane do lakierów z żywic syntetycznych należą do rozpuszczalników organicznych. Mogą one u użytkowników wywoływać podrażnienia śluzówek, bóle głowy i stany zmęczeniowe. Tzw. produkty „bezrozpuszczalnikowe”, czyli wodorozcieńczalne, nie mogą być wyłączone z kręgu podejrzanych, ponieważ i one muszą zawierać niewielkie ilości rozpuszczalników. Jeśli ich temperatura wrzenia wynosi ponad 200°C, to zgodnie z przepisami nie muszą być ujawniane na opakowaniach. Materiały te jednak parują już w temperaturach pokojowych. Przebiega to wolno, ale zanieczyszczenie powietrza w pomieszczeniu utrzymuje się wówczas na stałym poziomie albo nawet się powiększa. Również oleje i woski zawierają naturalne rozpuszczalniki, które w żadnym wypadku nie są całkowicie nieszkodliwe.

Często należą do alergenów, czyli związków wywołujących uczulenia. Rozwiązaniem problemu jest używanie lakierów akrylowych, dla których jedynym rozpuszczalnikiem jest woda. Jeśli chcemy oczyścić meble ze starej powłoki lakierowej, nie powinniśmy używać w tym celu żadnych substancji chemicznych. Emisję lotnych toksyn powoduje też posługiwanie się opalarką i szpachelką. Najmniej szkodliwe jest szlifowanie z odsysaniem pyłu.

Lakiery z żywic syntetycznych zawierają rozpuszczalniki organiczne, które u wrażliwych ludzi mogą wywoływać bóle głowy i nudności. Wodorozcieńczalne lakiery akrylowe nie są niebezpieczne.

Polichlorek winylu (PVC)
Należy do najpopularniejszych tworzyw sztucznych używanych między innymi do produkcji wykładzin podłogowych i tapet. Jest szkodliwy dla zdrowia ze względu na zawarte w nim zmiękczacze, ułatwiające gięcie i formowanie twardego tworzywa sztucznego. Substancje te wolno odparowują, a w dodatku rozpuszczają się w ślinie i mogą w ten sposób przenikać do organizmu. Wykładziny podłogowe z PCW korzystnie jest więc zastępować linoleum, płytkami ceramicznymi, panelami drewnianymi lub wykładzinami dywanowymi. Tapety z PCW są oznaczone symbolami „VC” lub „winyl”, dzięki czemu można je łatwo zidentyfikować i zrezygnować z ich zakupu na rzecz tapet tekstylnych lub strukturalnych z włókien. Ułożone już wcześniej wykładziny i tapety z PCW najlepiej z mieszkania usunąć. Jeśli jednak mimo wszystko zdecydujemy się na produkty z tworzyw sztucznych, niech będą nimi raczej materiały z polipropylenu (PP) lub polietylenu (PE), ponieważ są giętkie i przy ich produkcji nie trzeba stosować dodatkowych zmiękczaczy.

Materace z naturalnego lateksu i włókien kokosowych tak samo jak PCW mogą zawierać zmiękczacze wywołujące alergie.